Màu sắc, độ trong của nước tiểu do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên. Nếu thận khỏe mạnh, thì các chất cần cho cơ thể đều được giữ lại còn nếu không, có khả năng bạn đang mắc một số bệnh về thận (bệnh thận).
1. Màu nước tiểu
Nước tiểu bình thường trong và có màu từ vàng nhạt tới màu hổ phách sậm do chứa sắc tố gọi là urochrome. Tuy nhiên màu sắc nước tiểu có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như:
Uống ít nước thì nước tiểu có màu vàng (do bị cô đặc lại). Càng uống nhiều nước màu nước tiểu càng nhạt. Nếu thấy nước tiểu đỏ như màu nước trà, thường là do có lẫn mật.
Lấy nước tiểu ra cho vào một cái lọ, đậy nút rồi lắc mạnh. Nếu thấy có nhiều bọt là chắc chắn có mật. Soi gương thấy da chuyển sang màu vàng thì cần đến bác sĩ để kiểm tra và xin chỉ định của bác sĩ để điều trị nếu thấy cần thiết.
Nếu thấy có lẫn máu trong nước tiểu (màu đỏ máu) thì nhất thiết phải đến bệnh viện để kiểm tra xem do sỏi thận, do nhiễm khuẩn hay đôi khi có thể do ung thư.
Mỗi người có hai quả thận nằm hai bên xoang bụng. Mỗi phút có khoảng 130ml máu đi qua thận. Thận làm nhiệm vụ lọc máu. Đa số nước, muối, các chất dinh dưỡng được hấp thu lại vào máu. Một số nước, Urê và các chất thải khác chuyển thành nước tiểu theo 2 ống gọi là niệu quản đưa xuống bàng quang.
Mỗi ngày có khoảng 1,5 – 2 lít nước tiểu được sinh ra. Nếu cơ thể thiếu nước thì kích tố ADH (antidiuretic Hormone) sinh ra từ tuyến yên sẽ điều chỉnh để có cảm giác khát và tìm nước uống.
Tuy nhiên, màu của nước tiểu nhiều khi không phản ánh bệnh tật mà do các màu (nhất là phẩm màu) trong thuốc hay trong thực phẩm tạo nên.
Ví dụ vitamin B2 làm nước tiểu có màu vàng tươi, một số thuốc an thần làm cho nước tiểu có màu đỏ, thuốc giảm đau có loại làm cho nước tiểu có màu da cam, có loại thuốc chữa huyết áp cao có thể làm nước tiểu có màu đen!
Nếu nước tiểu đục như kiểu có lẫn lòng trắng trứng thì chứng tỏ Protein đã lọt qua thận, có nghĩa là thận có vấn đề, cần kiểm tra để điều trị.
2. Mùi nước tiểu
Bình thường nước tiểu vốn vô trùng. Cấu tạo đặc biệt ở vị trí niệu quản gắn vào thành bàng quang có tác dụng như một van chống trào ngược nhằm ngăn ngừa nước tiểu đi ngược từ bàng quang lên thận. Dòng chảy của nước tiểu cũng là một lực cơ học giúp tống xuất vi khuẩn nếu chúng xâm nhập vào đây. Tuy nhiên, vì một số lý do có thể làm cho nước tiểu có mùi.
Nguyên nhân nước tiểu có mùi
a. Do uống ít nước: Nếu nước tiểu có màu vàng và hơi khai thì nguyên nhân đơn giản là do bạn uống thiếu nước. Mỗi người cần uống đủ nước mỗi ngày, uống ít nước quá sẽ dẫn đến hiện tượng nước tiểu rất đặc và khai.
b. Do ảnh hưởng từ thuốc: Mùi của nước tiểu cũng chịu ảnh hưởng rất lớn mùi vị của thuốc. Uống hay tiêm các loại Penicillin, Ampicillin… thấy mùi rất đặc trưng.
c. Do ảnh hưởng của thức ăn: Mùi vị của thức ăn có thể được bài tiết ảnh hưởng đến mùi nước tiểu. Ví dụ, khi ăn măng, nước tiểu sẽ có mùi rất nồng.
Cả 3 dấu hiệu trên đều bình thường, chỉ cần uống nhiều nước hoặc sau điều trị thuốc, sau khi thức ăn bị đào thải hết thì nước tiểu sẽ trở lại bình thường.
d. Do nhiễm trùng đường tiểu: Nếu nước tiểu có mùi hôi kèm theo một số triệu chứng như đau tức bụng dưới, đau buốt khi tiểu … là dấu hiệu bị nhiễm trùng đường tiểu.
· Nhiễm trùng đường tiểu là một bệnh nhiễm trùng thường gặp xuất hiện khi vi khuẩn gây bệnh đi vào lỗ tiểu và nhân lên trong đường tiểu hoặc do vi khuẩn từ máu đến định cư tại nơi này.
– Phân loại nhiễm trùng đường tiểu:
+ Viêm niệu đạo: viêm hay nhiễm trùng niệu đạo gây nên cảm giác bỏng rát khi đi tiểu và đôi khi có mủ.
+ Viêm bàng quang: là nhiễm trùng đường tiểu phổ biến nhất gây nên đau tức bụng dưới, nước tiểu rất khai và đôi khi tiểu máu.
+ Viêm thận-bể thận cấp: do nhiễm trùng ngược dòng từ bàng quang lên hoặc do từ dòng máu. Trường hợp này cần có sự can thiệp của bác sỹ vì có thể dẫn đến suy giảm chức năng thận cũng như tử vong nếu không điều trị kịp thời và hiệu quả.
Nếu phụ nữ thường xuyên bị nhiễm trùng đường tiểu thì nên xem lại tư thế giao hợp nhằm tránh bớt các tư thế gây tác động nhiều đến lỗ niệu đạo.
Nhiễm trùng đường tiểu thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn. Trong đó, bị đau buốt khi đi tiểu (khó tiểu) là triệu chứng thường gặp. Sự sưng tấy và viêm nhiễm có thể xuất hiện do ngâm mình tắm trong bồn tắm với xà phòng, dùng các chất rửa vệ sinh vùng kín… Quan hệ tình dục cũng là nguyên nhân dẫn đến việc cọ sát, gây nên nhiễm trùng niệu đạo.
Lượng nước tiểu trung bình của người trưởng thành là 1,4 lít/ngày
– Điều trị nhiễm trùng đường tiểu:
Có một số phương pháp giảm khả năng nhiễm bệnh và giảm bệnh như uống nước hoa quả, uống thật nhiều nước (2-3 lít một ngày), uống nước râu ngô… Phương pháp này chỉ áp dụng với những trường hợp bị nhẹ, có thể tự khỏi. Còn đa phần, bệnh nhân phải đi thử nước tiểu.
Với phụ nữ, đường tiết niệu này liên hệ khá mật thiết với cơ quan sinh dục như vòi dẫn trứng, ổ tử cung. Cho nên người bệnh cần đến các bệnh viện đa khoa để xét nghiệm nước tiểu, từ các chỉ số xét nghiệm đó các bác sĩ sẽ kết luận ra nguyên nhân và có hướng giải quyết.
Để phòng bệnh, tốt nhất là vệ sinh cá nhân thật sạch, tránh các hóa chất tác động đến “vùng kín”, vệ sinh sau khi giao hợp, uống nhiều nước, không nhịn tiểu… Nếu phụ nữ đang ở độ tuổi sinh hoạt tình dục mà thường xuyên bị nhiễm trùng đường tiểu thì nên xem lại tư thế giao hợp nhằm tránh bớt các tư thế gây tác động nhiều đến lỗ niệu đạo.
Lưu ý:
Uống nhiều nước giúp ngăn ngừa nhiễm trùng bàng quang.
Bạn hãy đi khám bác sĩ khi thấy tiểu ra máu đỏ kéo dài trên 24 giờ hay nước tiểu của bạn bị thay đổi màu mà hoàn toàn không liên quan đến thức ăn hay thuốc, chất bổ sung khác hay phẩm màu.
Cũng nên đi khám bác sĩ nếu bạn có hai hay nhiều hơn hai giai đoạn tiểu máu, bất kể hai lần đó cách xa như thế nào. Và cần đi khám ngay khi có thể nếu bạn đi tiểu ra màu nâu đen, đặc biệt nếu kèm đi cầu phân trắng và vàng da vàng mắt. Đây có thể là dấu hiệu nặng của bệnh gan.
Ngoài ra, để giúp giảm khả năng bị sỏi thận bạn nên uống nhiều nước và hạn chế ăn muối, đạm, các thực phẩm như rau bina, đại hoàng.
– Đối với ung thư bàng quang: ngưng hút thuốc, tránh tiếp xúc với hóa chất và uống nhiều nước có thể giảm nguy cơ ung thư bàng quang.
– Đối với ung thư thận: ngưng hút thuốc lá, giữ thể trọng trong giới hạn cho phép, ăn nhiều rau quả, trái cây, tập thể dục thường xuyên, tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại.
theo suckhoevietnam
